Περιοδοντολογία

• ΟΥΛΙΤΙΔΑ
• Η ουλίτιδα είναι επιφανειακή φλεγμονή των ούλων, προκαλείται απο μικροβιακά ερεθίσματα και αποτελεί αρχική μορφή της νόσου. Εαν η ουλίτιδα δεν θεραπευτεί μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα.
• ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑ
• Στην περιοδοντίτιδα η φλεγμονή επεκτείνεται βαθύτερα προκαλώντας σταδιακή καταστροφή των ιστών που συγκρατούν τα δόντια. Τα ούλα αποκολλώνται από τα δόντια και σχηματίζουν θυλάκους (χώρους  μεταξύ δοντιών και ούλων) που στη συνέχεια επιμολύνονται. Με την εξέλιξη της νόσου οι θύλακοι σταδιακά βαθαίνουν,  το περιβάλλον ευνοεί την ανάπτυξη αποικιών μικροβίων (biofilms) που με την σειρά τους προκαλούν μεγαλύτερη οστική καταστροφή. Ο φαύλος αυτός κύκλος συνεχίζεται, με υφέσεις και εξάρσεις, οδηγώντας στην σταδιακή μείωση στήριξης και λειτουργικότητας  των δοντιών και σε κάποιες περιπτώσεις στην απώλεια τους .

Τα περιοδοντικά νοσήματα προκαλούνται από μικρόβια που βρίσκονται στην στοματική κοιλότητα, κολλούν συνεχώς πάνω στα δόντια και σχηματίζουν ένα μαλακό λευκό ή διαφανές επίχρισμα που ονομάζεται οδοντική μικροβιακή πλάκα (οργανωμένες αποικίες μικροβίων).

Τα μικρόβια (βακτήρια) της οδοντικής μικροβιακής πλάκας, παράγουν βλαπτικές ουσίες (οξέα, ένζυμα, τοξίνες), τόσο για το περιοδόντιο όσο και για τα δόντια. Παράλληλα οι βλαπτικές αυτές ουσίες διεγείρουν μια απάντηση του οργανισμού ο οποίος στην προσπάθεια του να αμυνθεί, πολλές φορές προκαλεί φλεγμονή και ερεθισμό των ούλων.

Ο χώρος μεταξύ δοντιού και ούλων (ουλοδοντική σχισμή) αποτελεί μια ιδανική φωλιά για τα μικρόβια. Όταν δεν βουρτσίζουμε τα δόντια μας συστηματικά και δεν χρησιμοποιούμε κάποιο είδος μεσοδόντιου καθαρισμού (μεσοδόντια βουρτσάκια – νήμα) η οδοντική πλάκα δεν απομακρύνεται επαρκώς. Συνέπεια αυτού, η προσκολλημένη οδοντική πλάκα σκληραίνει (ενασβεστιώνεται) και μετατρέπεται σε πέτρα (τρυγία), όταν απορροφήσει άλατα από το σάλιο. Η τρυγία έχει αδρή επιφάνεια με αποτέλεσμα να κατακρατεί  περισσότερη πλάκα δυσκολεύοντας ακόμη πιο πολύ την στοματική υγιεινή. Η τρυγία είναι τόσο σκληρή που δεν μπορεί να αφαιρεθεί με την οδοντόβουρτσα παρά μόνο από τον οδοντίατρο.

Την φλεγμονή των ούλων επιδεινώνει εκτός από την ανεπαρκή απομάκρυνση της πλάκας, η συγκράτηση των τροφών,  παλαιά ή κακότεχνα σφραγίσματα, στεφάνες και γέφυρες, αν εμποδίζουν την σωστή στοματική υγιεινή.

Η κύρια αιτία πρόκλησης της περιοδοντικής νόσου είναι η οδοντική μικροβιακή πλάκα, μια κολλώδης άχρωμη μεμβράνη που δημιουργείται συνεχώς στα δόντια. Παρόλα αυτά, υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να τροποποιήσουν την άμυνα του οργανισμού και να επηρεάσουν την υγεία των ούλων (παράγοντες κινδύνου).

1. Κάπνισμα
2. Το κάπνισμα αποτελεί ένα από τους πιο σημαντικούς  παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη και εξέλιξη της περιοδοντικής νόσου. Έχει παρατηρηθεί ότι η περιοδοντίτιδα είναι πιο συχνή, σοβαρότερης  μορφής και εξελίσσεται ταχύτερα σε ανθρώπους που καπνίζουν σε σύγκριση με μη καπνιστές.
3. Οι καπνιστές σχηματίζουν ευκολότερα πλάκα και τρυγία ενώ η άμυνα των ούλων των ασθενών αυτών γίνεται ασθενέστερη εξαιτίας των χημικών ουσιών (πίσσα –νικοτίνη), που βρίσκονται στον καπνό.
4. Παράλληλα το κάπνισμα επιβραδύνει την επούλωση των ούλων μειώνοντας την αποτελεσματικότητα θεραπείας των καπνιστών σε σχέση με τους μη-καπνιστές.
5. Η διακοπή ή ακόμη και η μείωση του καπνίσματος βελτιώνει το αποτέλεσμα της θεραπείας .
6. Γονιδιακή Προδιάθεση
7. Η κληρονομικότητα  παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Έχει αποδειχτεί ότι κάποιες επιθετικές μορφές περιοδοντικής νόσου σχετίζονται με γονίδια. Μέχρι και το 30% του πληθυσμού ( βάσει ερευνών σε αναπτυγμένες χώρες του εξωτερικού) μπορεί να έχει γονιδιακή προδιάθεση για ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου. Παρόλο που κάποιοι άνθρωποι εφαρμόζουν καλή στοματική υγιεινή μπορεί να είναι μέχρι και 6 φορές πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη νόσου.
8. Αν λοιπόν οι γονείς μας έχασαν τα δόντια τους λόγω περιοδοντικής νόσου θα πρέπει να προσέχουμε ακόμη περισσότερο τα ούλα και τα δόντια μας
9. Εγκυμοσύνη-Εφηβεία
10. Κατά τις περιόδους που παρατηρούνται ορμονικές αλλαγές όπως κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της εφηβείας επηρεάζονται πολλοί ιστοί του σώματος μεταξύ των οποίων  και τα ούλα. Οι διακυμάνσεις στα επίπεδα των γενετήσιων ορμονών στην γυναίκα κάνουν τα ούλα πιο ευαίσθητα και πιο επιρρεπή στη περιοδοντική νόσο.
11. Στρες-Άγχος
12. Το άγχος είναι ένας ακόμα παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι το άγχος δυσκολεύει την προσπάθεια του οργανισμού να αντιμετωπίσει μολυσματικές ασθένειες όπως η περιοδοντική νόσος.
13. Σακχαρώδης διαβήτης
14. Έχει παρατηρηθεί και αποδειχθεί ότι σε διαβητικούς ασθενείς και ιδιαίτερα σε μη ελεγχόμενους διαβητικούς ασθενείς  η περιοδοντίτιδα είναι συχνότερη, αυξημένης βαρύτητας και ταχύτερης εξέλιξης συγκριτικά με μη διαβητικούς ασθενείς.
15. Η περιοδοντίτιδα αποτελεί την συχνότερη επιπλοκή του σακχαρώδη διαβήτη στο στόμα. Οι διαβητικοί ασθενείς πολλές φορές παρουσιάζουν εντονότερη φλεγμονή, πολλαπλά αποστήματα στην περιοχή των ούλων, καθώς και πιο αργή επούλωση μετά την θεραπεία της περιοδοντικής νόσου.

Η περιοδοντική νόσος είναι δυνατόν να υπάρχει χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα (σιωπηλή νόσος). Η τακτική οδοντιατρική  εξέταση θα βοηθήσει στην διάγνωση αρχικών μορφών της νόσου και θα μας προφυλάξει από την εκδήλωση πιο προχωρημένων καταστάσεων. Προειδοποιητικά συμπτώματα της Περιοδοντικής νόσου περιλαμβάνουν:

• Διογκωμένα, εξέρυθρα και ευαίσθητα ούλα
• Ούλα που αιμορραγούν αυτόματα, κατά το βούρτσισμα ή κατά την μάσηση σκληρού φαγητού
• Ήπιοι, ενοχλητικοί πόνοι στο στόμα
• Ούλα που έχουν υποχωρήσει και τα δόντια εμφανίζονται μεγαλύτερα
• Δημιουργία διαστημάτων μεταξύ των δοντιών
• Επιμένουσα κακοσμία του στόματος
• Διαφορά στον τρόπο που συγκλείνουν τα δόντια κατά το δάγκωμα γεγονός  που υποδηλεί μετανάστευση δοντιών.
• Εκροή πύου μεταξύ ούλων και δοντιών
• Κινητικότητα δοντιών

Ο οδοντίατρος μπορεί να ελέγξει το χρώμα και το σχήμα των ούλων, την κινητικότητα των δοντιών και να μετρά το βάθος των θυλάκων. Αυτή η εξέταση πρέπει να είναι κύριο μέρος κάθε οδοντιατρικής εξέτασης. Ακτινογραφικός έλεγχος είναι επίσης απαραίτητος για την εκτίμηση οστικής καταστροφής.

Η ουλίτιδα είναι  νόσος αντιστρεπτή  με κατάλληλη οδοντιατρική φροντίδα (απομάκρυνση υπερουλικής συνήθως  οδοντικής πλάκας και τρυγίας) και καλή στοματική υγιεινή από πλευράς του ασθενή.

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας περιλαμβάνει ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου την συντηρητική και χειρουργική φάση. Η περιοδοντική υγεία πρέπει πάντοτε να επιτυγχάνεται με τον λιγότερο-κατά το δυνατό- επεμβατικό τρόπο.

• Συντηρητική φάση (μη-χειρουργική θεραπεία)
• Περιλαμβάνει την αποτρύγωση και την ριζική απόξεση( προσεκτικός καθαρισμός των ριζικών επιφανειών του δοντιού με σκοπό την απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας και τρυγίας -πέτρας- από τους βαθείς περιοδοντικούς θυλάκους , αφήνοντας λεία την ρίζα του δοντιού και εξαλείφοντας τα μηχανικά και χημικά ερεθίσματα που προκαλούν την φλεγμονή). Η συντηρητική θεραπεία επιτυγχάνεται με την χρήση ειδικών εργαλείων χειρός και υπερήχων, ανώδυνα, με την βοήθεια τοπικής αναισθησίας.  Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στα ούλα να «ξανακολλήσουν» στο δόντι ή να συρρικνωθούν αρκετά ώστε να μειωθούν ή να εξαλειφθούν οι περιοδοντικοί θυλάκοι. Στις περισσότερες  περιπτώσεις  αρχικών σταδίων της νόσου η θεραπεία αυτή είναι αρκετή σε συνδυασμό πάντοτε με την σωστή καθημερινή στοματική υγιεινή.
• Παρόλα αυτά,  η συντηρητική θεραπεία έχει τους περιορισμούς της και αρκετές φορές δεν είναι ικανή να επιτύχει περιοδοντική υγεία.
• Χειρουργική θεραπεία.
• Σε πιο προχωρημένα στάδια περιοδοντίτιδας ή σε πιο επιθετικές μορφές νόσου, μπορεί να απαιτείται και πιο σύνθετη θεραπεία. Εφόσον βαθείς θυλάκοι παραμένουν μετά την απομάκρυνση των εναποθέσεων, μικρές χειρουργικές επεμβάσεις ενδείκνυνται. Σκοπός είναι η μείωση του βάθους ή εξάλειψη  θυλάκων, αποκατάσταση της σωστής αρχιτεκτονικής και ανατομίας των περιοδοντικών ιστών και κατά συνέπεια η δημιουργία των κατάλληλων προυποθέσεων για  διατήρηση της υγείας του περιοδοντίου και επίτευξη σωστής στοματικής υγιεινής.
• Συχνότεροι τύποι επεμβάσεων:
  • Μείωση βάθους θυλάκων
  • Αναγέννηση οστού όταν υπάρχουν οι ενδείξεις και μπορεί να επιτευχθεί
  • Πλαστικές επεμβάσεις για κάλυψη υφιζήσεων ριζών
  • Προ-προσθετικές (επιμήκυνση μύλης δοντιών)

Μετά το τέλος της θεραπείας -συντηρητικής ή χειρουργικής- απαιτείται επανέλεγχος και επαναξιολόγηση από τον οδοντίατρο, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, που καθορίζονται  από την βαρύτητα της νόσου και την ικανότητα του πάσχοντος να διατηρεί καλή στοματική υγιεινή.

Η περιοδοντική νόσος μπορεί εύκολα να υποτροπιάσει. Για την διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος απαιτείται μακροπρόθεσμα:

• Καθημερινή αποτελεσματική φροντίδα του στόματος από τον ασθενή
• Περιοδική επανάκληση, από θεράποντα οδοντίατρο με σκοπό την πρόληψη ή την έγκαιρη αντιμετώπιση τυχόν υποτροπής ή εξέλιξης της νόσου.

Η περιοδική επανεξέταση ονομάζεται υποστηρικτική περιοδοντική θεραπεία (supportive periodontal therapy) και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι καθώς και απαραίτητη προυπόθεση για μακροπρόθεσμη επιτυχία της όλης περιοδοντικής θεραπείας.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Βάσιμα στοιχεία από έρευνες που έχουνε γίνει μιλούν για συσχέτιση των περιοδοντικών νόσων με διάφορα γενικά νοσήματα.

Ασθενείς με ενεργό περιοδοντίτιδα έχουν αυξημένες πιθανότητες μέχρι και 2-2,5 φορές  να αναπτύξουν καρδιακά νοσήματα ή εγκεφαλικό. Παράλληλα γυναίκες με  ανεξέλεκτη περιοδοντίτιδα μπορεί να έχουν μέχρι και 7 φορές  περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν μωρά πρόωρα ή λιποβαρή σε σχέση με γυναίκες που δεν έχουν προβλήματα ενεργής περιοδοντίτιδας .

Η σχέση περιοδοντικής νόσου και διαβήτη είναι αμφίδρομη. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη περιοδοντικής νόσου με την περιοδοντίτιδα να είναι η συχνότερη επιπλοκή του στο στόμα. Παράλληλα σε διαβητικούς ασθενείς η περιοδοντίτιδα είναι συχνότερη, αυξημένης βαρύτητας και ταχύτερης εξέλιξης συγκριτικά με μη διαβητικούς ασθενείς.

Από την άλλη η περιοδοντίτιδα επηρεάζει την ρύθμιση του διαβήτη και κατά συνέπεια την αύξηση των επιπλοκών του. Επιπλέον, ρυθμισμένοι διαβητικοί ασθενείς με περιοδοντίτιδα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα απορρύθμισης του διαβήτη 2 χρόνια αργότερα συγκριτικά με αντίστοιχους μη περιοδοντικούς ασθενείς . Τέλος  έρευνες έχουν δείξει ότι αντιμετώπιση της περιοδοντίτιδας βελτιώνει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος.

Πρόσφατες μελέτες  αναφέρουν ότι η περιοδοντική νόσος πιθανόν να αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης αναπνευστικών λοιμώξεων, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και πνευμονία. Αναφορές έχουν γίνει για σύνδεση της περιοδοντικής νόσου με την οστεοπόρωση χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί οποιαδήποτε συσχέτιση. Περαιτέρω έρευνες απαιτούνται  για  συσχέτιση ορισμένων γενικών νοσημάτων με την περιοδοντική νόσο, ενώ άλλες εργασίες -που βρίσκονται σε εξέλιξη-αποσκοπούν στο να διερευνήσουν αν η θεραπεία της περιοδοντίτιδας συμβάλει στην βελτίωση της γενικής υγείας ,όπως αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη.