Στοματογναθοπροσωπική Χειρουργική

Όχι απαραίτητα. Όμως αρκετά συχνά ο οδοντίατρος ή κάποιος ιατρός μπορούν να παραπέμψουν τον ασθενή τους για εξειδικευμένη εξέταση και θεραπεία.

Αυτό θα καθοριστεί από το είδος της αναισθησίας που θα πάρει ο ασθενής. Στις περιπτώσεις χειρουργείου με γενική αναισθησία, ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός και διψασμένος από το προηγούμενο βράδυ. Στις περιπτώσεις τοπικής αναισθησίας ο ασθενής πρέπει να έχει προγευματίσει ή γευματίσει ελαφρά, εκτός και εάν του έχει δοθεί αντίθετη οδηγία.

Στην Οδοντοφατνιακή χειρουργική ανήκουν πολλές επεμβάσεις που διενεργούνται στη στοματική κοιλότητα, κατά κανόνα με τοπική αναισθησία, όπως χειρουργική αφαίρεση δοντιών ή ριζών, φρονιμητών, αφαίρεση κύστεων, τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων κ.α.. Οι επεμβάσεις αυτες είναι ανώδυνες εφόσον η περιοχή αναισθητοποιήται πλήρως με τοπικό αναισθητικό. Η διάρκειά τους ποικίλει αλλά οι περισσότερες διαρκούν από 30-90 λεπτά. Μετά το πέρας της επέμβασης ο ασθενής μπορεί να αποχωρήσει μόνος του, εφόσον αισθάνεται καλά.

Οι μετεγχειρητικές οδηγίες περιλαμβάνουν την λήψη μαλακής τροφής για περίπου μία εβδομάδα, καθώς επίσης και την εφαρμογή κρύων επιθεμάτων στο αντίστοιχο δέρμα του προσώπου και την αποφυγή οποιασδήποτε ζεστής τροφής ή ροφήματος για δύο ημέρες. Η χορηγούμενη φαρμακευτική αγωγή συνήθως περιλαμβάνει αντιβίωση, παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη και αντισηπτικό στοματικό διάλυμμα.

Ο ασθενής πρέπει να περιμένει το μετεγχειρητικό οίδημα (πρήξιμο) διάρκειας περίπου πέντε ημερών, κάποιο πόνο (που θα αντιμετωπίσει με τα παυσίπονα) και λίγο αίμα από την πληγή.

Η δράση του τοπικού αναισθητικού μπορεί να κρατήσει από πολύ λίγο μέχρι και 6-8 ώρες μετά την εφαρμογή του. Εάν ο ασθενής αισθάνεται το χείλος ή/και τη γλώσσα του μουδιασμένα, για περισσότερη ώρα από αυτήν που αναφέρεται, τότε θα πρέπει να ενημερώσει το γιατρό του.

Είναι επικίνδυνες λοιμώξεις διαφόρων ανατομικών χώρων του τραχήλου και του προσώπου (παραφαρυγγικό απόστημα, απόστημα πτερυγογναθιαίου χώρου, απόστημα παρειάς, απόστημα άνω χείλους κ.α.), που πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά, συνήθως με συνδυασμό χειρουργικής θεραπείας (διάνοιξη-παροχέτευση) και αντιβιοτικής αγωγής. Στις περιπτώσεις που οι τραχηλοπροσωπικές λοιμώξεις είναι οδοντικής αιτιολογίας, ο οδοντίατρος κατέχει σημαντικό ρόλο τόσο στην άμεση διάγνωση όσο και στην αιτιολογική θεραπεία του προβλήματος.

H τραυματολογία του προσώπου – τραχήλου περιλαμβάνει όλα τα τραύματα και τις κακώσεις των μαλακών ιστών της περιοχής του προσώπου και του τραχήλου, καθώς και τα κατάγματα των οστών του προσώπου – άνω και κάτω γνάθου, ρινικών, ζυγωματικών οστών και μετωπιαίου οστού. Η συχνότητα του τραύματος στις γνάθους και το πρόσωπο ξεπερνά διεθνώς το 10% των εισαγωγών στα νοσοκομεία.

Η ΚΓΔ είναι η άρθρωση της κάτω γνάθου με το κρανίο και ψηλαφάται μπροστά από τον έξω ακουστικό πόρο. Τα κύρια συμπτώματα που περιγράφονται εδώ είναι το αίσθημα κούρασης και πόνου στους μασητήριους μυς και στην περιοχή του αυτιού, πονοκέφαλος, πόνος στον αυχένα, περιορισμός του ανοίγματος και θόρυβοι κατά το άνοιγμα και κλείσιμο του στόματος. Ο Στοματογναθο-προσωποχειρουργός  διαγιγνώσκει τα προβλήματα της ΚΓΔ και σε συνεργασία με το θεράποντα οδοντίατρο προχωρούν  στη συντηρητική θεραπεία τους. Η χειρουργική αντιμετώπιση της παθολογίας της ΚΓΔ εφαρμόζεται σπάνια.

Κάποιες ορθοδοντικές ανωμαλίες δεν αφορούν μόνο τη σχέση των δοντιών μεταξύ τους αλλά και τη σχέση των γνάθων μεταξύ τους, όπως προγναθισμός ή οπισθογναθισμός της άνω ή κάτω γνάθου. Αυτές τις περιπτώσεις αναλαμβάνει να θεραπεύσει η ορθογναθική χειρουργική, μέσω  χειρουργικών επεμβάσεων στα οστά του προσώπου (οστεοτομίες), με σκοπό την μετακίνηση και ακινητοποίησή τους σε μια νέα πιο αρμονική θέση. Επίσης, μέσω οστεοτομιών ή και χρήσης γναθοπροσωπικών μοσχευμάτων, επιτελείται και η θεραπεία πολλών δυσπλασιών προσώπου, αποτέλεσμα διαφόρων γενετικών συνδρόμων. Η ορθογναθική χειρουργική συνδυάζεται με προεγχειρητική και μετεγχειρητική ορθοδοντική θεραπεία.

Η επανορθωτική χειρουργική περιλαμβάνει όλες τις επεμβάσεις που αποσκοπούν στην αποκατάσταση ελλειμμάτων, είτε μαλακών ιστών είτε οστών του προσώπου, που δημιουργούνται συνήθως μετά από εκτομές κακοηθών όγκων ή μετά από τραύμα. Η αισθητική χειρουργική του προσώπου περιλαμβάνει όλες τις επεμβάσεις που γίνονται για την βελτίωση της αισθητικής του προσώπου (π.χ. ρινοπλαστική, ωτοπλαστική).

Οι παθήσεις αυτές είναι η σιελαδενίτιδα, η σιελολιθίαση, η βλεννοκήλη/βατράχιο, οι καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι. Η θεραπεία της σιελαδενίτιδας είναι συνήθως συντηρητική, των δε υπόλοιπων παθήσεων, χειρουργική.

Η προσωπαλγία είναι σύμπτωμα ποικίλης αιτιολογίας και θεραπευτικής προσέγγισης (προσωπαλγία = πόνος στο πρόσωπο). Διάφορες καταστάσεις μπορούν να εκδηλωθούν με προσωπαλγία (π.χ. λοίμωξη οδοντογενής και μη, μυαλγία ΚΓΔ, ιγμορείτιδα, νευραλγία τριδύμου ή άλλων αισθητικών νεύρων της περιοχής).

Η νευραλγία τριδύμου είναι μια νοσολογική οντότητα που χαρακτηρίζεται απο στιγμιαίες ή επαναλαμβανόμενες κρίσεις πόνου σε ένα ή περισσότερα τριτημόρια μιας πλευράς του προσώπου, που αντιστοιχούν στους τρείς κλάδους του τριδύμου νεύρου. Οι κρίσεις συνήθως προκαλούνται μετά από εφαρμογή ερεθίσματος στο δέρμα του προσώπου. Η νευραλγία τριδύμου έχει πολύ χαρακτηριστική κλινική εικόνα και δεν πρέπει να συγχέεται με άλλων ειδών προσωπαλγία. Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι συντηρητική, και πολύ σπάνια, χειρουργική.

Η Ογκολογία της Στοματογναθοπροσωπικής περιοχής ασχολείται με οποιονδήποτε καλοήθη ή κακοήθη όγκο μπορεί να αναπτυχθεί στη στοματική κοιλότητα, στα οστά των γνάθων και του προσώπου, στους μαλακούς ιστούς του προσώπου και τραχήλου (δέρμα, μυς, νεύρα, αγγεία, λεμφαδένες), καθώς επίσης και στους σιελογόνους αδένες. Περιλαμβάνει τη διάγνωση (μέσω κλινικής εξέτασης, βιοψίας, απεικονιστικών και εργαστηριακών μεθόδων), τη θεραπεία (με χειρουργική εκτομή ή και με τραχηλικό λεμφαδενικό καθαρισμό αν χρειάζεται, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία σε συνεργασία με ογκολόγους) και τη στενή μετεγχειρητική παρακολούθηση.

Ο συχνότερος τύπος κακοήθειας στη στοματική κοιλότητα είναι ο καρκίνος του στοματικού βλεννογόνου. Το είδος που απαντάται συχνότερα (90%) είναι το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Οι δύο κύριες μορφές εκδήλωσης του καρκίνου του στοματικού βλεννογόνου είναι η ενδοφυτική και η εξωφυτική μορφή. Η πρώτη, που είναι και η πιο συχνή, εμφανίζεται σαν ένα ανώδυνο έλκος (πληγή) που δεν κλείνει με την πάροδο του χρόνου, αντίθετα μεγαλώνει δημιουργώντας προβλήματα στη μάσηση, την ομιλία ή την κατάποση. Η δεύτερη, σαν ενα ογκίδιο με ευρεία βάση και ανώμαλη επιφάνεια που μεγαλώνει.

Οι προκαρκινικές βλάβες είναι αλλοιώσεις του στοματικού βλεννογόνου, οι οποίες ενώ δεν είναι κακοήθεις, σε ένα ποσοστό περίπου 0,5 – 20% (ανάλογα με το είδος τους) μπορούν υπό ορισμένες συνθήκες, σε μελλοντικό στάδιο, να εξαλλαγούν σε κακοήθεια. Γι αυτό πρέπει να διαγνώσκονται και να θεραπεύονται ή να παρακολουθούνται. Οι συχνότερες είναι η λευκοπλακία (εμφανίζεται σαν λευκή πλάκα που δεν αποσπάται), η διαβρωτική μορφή του ομαλού λειχήνα και η ερυθροπλακία του Queyrat (η πιο επικίνδυνη – εμφανίζεται σαν ερυθρωπή πλάκα που ματώνει εύκολα).

Η πρώιμη διάγνωση του στοματικού καρκίνου σε αρχικά στάδια είναι καθοριστική για την επιβίωση του ασθενούς. Ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας σε αρχικά στάδια μπορεί να εξαιρεθεί εύκολα και ριζικά και η πενταετής επιβίωση των ασθενών είναι άνω του 90%. Αντίθετα σε προχωρημένα στάδια, με μεταστάσεις στους λεμφαδένες, η πενταετής επιβίωση κυμαίνεται σε 10-15% των ασθενών.

Ο οδοντίατρος παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και την πρώιμη διάγνωση του στοματικού καρκίνου, καθότι εκείνος είναι που έρχεται συνήθως σε επαφή με τη στοματική κοιλότητα του ασθενούς. Ο οδοντίατρος είναι επίσης εκείνος που θα καθοδηγήσει τον ασθενή του για μια σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση από τον στοματογναθοπροσωποχειρουργό και θα τον παρακολουθεί και θα τον φροντίζει πριν και μετά τη θεραπεία.

Η θεραπεία του στοματικού καρκίνου είναι κυρίως η χειρουργική αφαίρεση της βλάβης επί υγιών ορίων που συνοδεύεται συνήθως από αφαίρεση των τραχηλικών λεμφαδένων. Ανάλογα με την περίπτωση εφαρμόζεται ή όχι ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία, σε συνεργασία με ογκολόγους.

Ο χρόνιος μηχανικός τραυματισμός απο οξύαιχμα δόντια ή κακότεχνες προσθετικές εργασίες, η ηλιακή ακτινοβολία (για την περίπτωση των χειλέων), καθώς και το κάπνισμα και το αλκοόλ και κυρίως ο συνδυασμός τους.